Osoby cierpiące na przewlekłą bezsenność mogą doświadczać szybszego spadku pamięci i umiejętności myślenia wraz z wiekiem – wraz ze zmianami w mózgu widocznymi w badaniach obrazowych – niż osoby bez przewlekłej bezsenności. Wynika to z badania przeprowadzonego przez Mayo Clinic i opublikowanego w czasopiśmie Neurology Amerykańskiej Akademii Neurologii.

Związek między snem a ryzykiem demencji

Ostatnie odkrycia sugerują, że zaburzenia snu są bardziej powszechne zwłaszcza u osób starszych. Jednak młodsze osoby również często cierpią na te zaburzenia. Przyczyny są zróżnicowane i obejmują stres, niewłaściwą higienę snu, niektóre leki i pewne nawyki żywieniowe. Lęk i depresja również mogą odgrywać pewną rolę. Niedawne badanie przeprowadzone przez Mayo Clinic wykazało, że osoby z przewlekłą bezsennością –zaburzeniami snu przez co najmniej trzy dni w tygodniu przez okres trzech miesięcy lub dłużej – miały o 40% wyższe ryzyko wystąpienia łagodnych zaburzeń poznawczych lub demencji niż osoby bez bezsenności, co odpowiada dodatkowym 3,5 roku starzenia się. Badanie nie dowodzi, że bezsenność powoduje starzenie się mózgu, a jedynie pokazuje korelację. „Bezsenność nie tylko wpływa na samopoczucie następnego dnia – może również wpływać na zdrowie mózgu w czasie” – powiedział autor badania dr Diego Z. Carvalho z Mayo Clinic w Rochester w stanie Minnesota i członek Amerykańskiej Akademii Neurologii. „Zaobserwowaliśmy szybszy spadek umiejętności myślenia i zmiany w mózgu, które sugerują, że przewlekła bezsenność może być wczesnym sygnałem ostrzegawczym lub nawet czynnikiem przyszłych problemów poznawczych”.

Badanie objęło grupę zdrowych poznawczo starszych osób dorosłych – 2750 osób w średnim wieku 70 lat – przez średnio 5,6 roku. Spośród uczestników 16% cierpiało na chroniczną bezsenność. Na początku badania uczestnicy zostali zapytani, czy w ciągu ostatnich dwóch tygodni spali więcej lub mniej niż zwykle. Wypełniali również coroczne testy myślenia i pamięci, a niektórzy przeszli skany mózgu w celu wykrycia hiperintensywności istoty białej – obszarów, w których małe choroby naczyniowe mogły uszkodzić tkankę mózgową – oraz blaszek amyloidowych, białka, które może się gromadzić i jest związane z chorobą Alzheimera. Podczas badania u 14% osób z przewlekłą bezsennością rozwinęły się łagodne zaburzenia poznawcze lub demencja, w porównaniu z 10% osób, które nie cierpiały na bezsenność. Biorąc pod uwagę czynniki takie jak wiek, wysokie ciśnienie krwi, stosowanie tabletek nasennych i rozpoznanie bezdechu sennego, stwierdzono, że osoby cierpiące na bezsenność miały o 40% wyższe ryzyko wystąpienia łagodnych zaburzeń poznawczych lub demencji niż osoby bez bezsenności. Osoby te wykazywały również szybszy spadek w testach mierzących różne umiejętności myślenia.

Sen promuje odporność mózgu

Wśród osób cierpiących na bezsenność naukowcy określili rodzaj bezsenności: ci, którzy spali mniej niż zwykle w ciągu ostatnich dwóch tygodni lub ci, którzy spali więcej niż zwykle w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Osoby, które zgłosiły, że śpią mniej niż zwykle, częściej miały niższe wyniki testów poznawczych na początku badania, porównywalne do bycia o cztery lata starszymi. Mieli również więcej hiperintensywności istoty białej i blaszek amyloidowych. W przypadku amyloidu efekt był podobny do tego obserwowanego u osób z genem APOE-ε4, znanym genetycznym czynnikiem ryzyka. Z kolei osoby, które zgłosiły, że śpią więcej niż zwykle, częściej miały mniej hiperintensywności istoty białej na początku badania. Niektóre grupy były szczególnie narażone. Uczestnicy będący nosicielami genu APOE-ε4 – który wiąże się z wyższym ryzykiem choroby Alzheimera – wykazywali większy spadek pamięci i umiejętności myślenia.

„Nasze odkrycia sugerują, że bezsenność może wpływać na mózg na różne sposoby, nie tylko poprzez blaszki amyloidowe, ale także poprzez małe naczynia krwionośne, które dostarczają krew do mózgu” – powiedział Carvalho. „Podkreśla to znaczenie leczenia przewlekłej bezsenności – nie tylko w celu poprawy jakości snu, ale także w celu ochrony zdrowia mózgu w starszym wieku. Nasze odkrycia uzupełniają również rosnącą liczbę dowodów na to, że sen nie tylko służy regeneracji organizmu, ale także promuje odporność mózgu”. Jednym z ograniczeń badania było to, że diagnozy bezsenności pochodziły z dokumentacji medycznej, która nie obejmuje niezdiagnozowanych przypadków lub nie odzwierciedla nasilenia objawów. Badanie było wspierane przez National Institutes of Health, GHR Foundation, Mayo Foundation for Medical Education and Research oraz grant od Sleep Number Corporation dla Mayo Clinic.