Volgens een onderzoek dat online is gepubliceerd in Neurology®, het medische tijdschrift van de American Academy of Neurology, wordt obstructieve slaapapneu, een aandoening die lage zuurstofniveaus veroorzaakt tijdens de slaap, in verband gebracht met degeneratie van hersengebieden die verband houden met het geheugen. Uit het onderzoek bleek dat de veranderingen in de hersenen sterk gerelateerd waren aan de mate van zuurstofafname tijdens de REM-slaap (rapid eye movement). Het onderzoek bewijst niet dat slaapapneu deze degeneratie veroorzaakt; het toont alleen een verband aan.

Obstructieve slaapapneu is een slaapstoornis

Obstructieve slaapapneu treedt op wanneer de spieren van het strottenhoofd zich ontspannen tijdens de slaap en de luchtweg blokkeren, waardoor de persoon herhaaldelijk wakker moet worden om adem te halen. Dit verstoorde slaappatroon kan het zuurstofgehalte verlagen, wat op zijn beurt kleine bloedvaten in de hersenen kan beschadigen. De REM-slaap is de fase waarin de meeste dromen ontstaan en wordt geassocieerd met tal van kritieke functies tijdens de slaap, waaronder geheugenconsolidatie en de verwerking van emotionele ervaringen.

“Obstructieve slaapapneu is een slaapstoornis die toeneemt met de leeftijd, en lage zuurstofniveaus tijdens de slaap kunnen het vermogen van onze hersenen en ons lichaam om goed te functioneren aantasten,” zegt studieauteur Bryce A. Mander, PhD, van de University of California Irvine. “Uit ons onderzoek bleek dat lage zuurstofniveaus bij obstructieve slaapapneu, vooral tijdens de REM-slaap, in verband kunnen worden gebracht met cognitieve achteruitgang, omdat de kleine bloedvaten in de hersenen beschadigd zijn en deze schade delen van de hersenen aantast die met het geheugen te maken hebben.

Aan het onderzoek namen 37 mensen deel met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar die geen cognitieve beperkingen hadden. Ze gebruikten geen slaapmedicatie. Bij de deelnemers werd ’s nachts slaaponderzoek uitgevoerd. Van de groep hadden 24 mensen obstructieve slaapapneu. De onderzoekers maten het zuurstofgehalte van de deelnemers gedurende de nacht in alle fasen van de slaap, inclusief de REM-slaap. Er werden hersenscans uitgevoerd bij de deelnemers om de hersenstructuur te meten.

Verband met veroudering en de ziekte van Alzheimer

De onderzoekers ontdekten dat lagere zuurstofniveaus tijdens de REM-slaap samenhingen met hogere niveaus van hyperintensiteiten in de witte stof in de hersenen. Hyperintensiteiten in de witte stof zijn heldere vlekken die verschijnen op hersenscans en worden verondersteld te wijzen op beschadigd weefsel in de witte stof. Deze schade kan worden veroorzaakt door letsel aan kleine bloedvaten in de hersenen. Aan de hand van de minimale zuurstofverzadiging van het bloed tijdens de slaap en de totale tijd waarin het zuurstofgehalte in het bloed lager is dan 90%, kunnen conclusies worden getrokken over de totale hoeveelheid witte stof hyperintensiteiten in de hersenen. Een zuurstofgehalte in het bloed van 90% of minder is reden tot bezorgdheid.

De onderzoekers maten ook het volume van de hippocampus en de dikte van de entorhinale cortex, beide gebieden die geassocieerd worden met geheugen. Ze ontdekten dat meer hyperintensiteiten in de witte stof geassocieerd waren met een verminderd volume en een verminderde dikte in deze gebieden. De deelnemers deden een geheugentest voor en na de slaap om het slaapafhankelijke geheugen te beoordelen. De onderzoekers ontdekten dat tekorten in het slaapafhankelijke geheugen geassocieerd waren met een verminderde dikte van de entorhinale cortex. “Alles bij elkaar kunnen onze bevindingen gedeeltelijk verklaren hoe obstructieve slaapapneu bijdraagt aan cognitieve achteruitgang die gepaard gaat met veroudering en de ziekte van Alzheimer door de degeneratie van hersengebieden die geheugenconsolidatie tijdens de slaap ondersteunen,” zei Mander. Een beperking was dat de deelnemers aan het onderzoek voornamelijk blank en Aziatisch waren, dus de resultaten zijn mogelijk niet van toepassing op andere populaties.