Om ons gewicht onder controle te houden, is het niet alleen cruciaal om op te letten wat we eten, maar ook wanneer we eten. Volgens een onderzoek dat is gepubliceerd in het International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, zijn er twee specifieke gewoonten die worden geassocieerd met een lagere body mass index (BMI) op de lange termijn: ’s nachts langer vasten en vroeg ontbijten. Deze studie werd uitgevoerd door het Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal), een centrum dat wordt ondersteund door de Stichting “la Caixa”.

Verbanden tussen eetgewoonten en lichaamsgewicht

Aan het onderzoek namen meer dan 7.000 vrijwilligers deel in de leeftijd van 40 tot 65 jaar van het GCAT Genomes for Life cohort, een project dat wordt geleid door het Germans Trias i Pujol Research Institute (IGTP). In 2018 beantwoordden de deelnemers vragenlijsten over hun gewicht en lengte, eetgewoonten inclusief etenstijden, andere levensstijlgewoonten en sociaaleconomische status. In 2023, na vijf jaar, keerden meer dan 3.000 deelnemers terug naar het onderzoeksteam voor een follow-up bezoek, waar hun metingen opnieuw werden gedaan en nieuwe vragenlijsten werden ingevuld.

“Onze bevindingen komen overeen met andere recente onderzoeken en suggereren dat het verlengen van de nachtelijke vastenperiode in combinatie met een vroeg diner en vroeg ontbijt kan helpen bij het behouden van een gezond gewicht. We vermoeden dat dit komt doordat een vroegere maaltijd meer in lijn is met het circadiane ritme en zorgt voor een betere calorieverbranding en eetlustregulatie, wat kan bijdragen aan het behouden van een gezond gewicht. Het is echter nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken, dus aanbevelingen kunnen pas worden gedaan als er meer solide bewijs beschikbaar is,” legt Luciana Pons-Muzzo uit, die ten tijde van het onderzoek werkzaam was bij ISGlobal en momenteel werkt aan de IESE Business School.

Verschillen tussen mannen en vrouwen

Uit de analyse van de gegevens per geslacht bleek dat vrouwen in vergelijking met mannen over het algemeen een lagere BMI hadden, zich strikter hielden aan het mediterrane dieet, minder vaak alcohol consumeerden, een slechtere geestelijke gezondheid hadden en vaker verantwoordelijk waren voor het huishouden of de zorg voor het gezin.

Het team gebruikte een statistische techniek genaamd “clusteranalyse“ om individuen met vergelijkbare kenmerken te groeperen. De resultaten van deze analyse lieten een kleine groep mannen zien wiens eerste maaltijd van de dag na 14.00 uur was en die gemiddeld 17 uur vastten. Vergeleken met de anderen hadden deze mannen een minder gezonde levensstijl (ze rookten vaker, dronken vaker alcohol, deden minder aan lichaamsbeweging en hielden zich minder aan het mediterrane dieet), hadden een lager opleidingsniveau en waren vaker werkloos. Deze patronen werden in geen enkele vrouwengroep waargenomen.

Intermitterend vasten

Camille Lassale, ISGlobal onderzoeker en coauteur van het onderzoek, merkte op dat er verschillende manieren zijn om zogenaamd “intermitterend vasten” te beoefenen , en dit onderzoek verwijst naar één daarvan, namelijk ’s nachts vasten. Wat de onderzoekers zagen bij een subgroep van mannen die intermitterend vasten door het ontbijt over te slaan, is dat deze praktijk geen effect heeft op het lichaamsgewicht. Andere interventiestudies met deelnemers met overgewicht hebben aangetoond dat deze methode op de lange termijn niet effectiever is dan het verminderen van de calorie-inname om het lichaamsgewicht te verminderen.

“Ons onderzoek maakt deel uit van een nieuw onderzoeksgebied dat ‘chrononutrition’ wordt genoemd, waarbij niet alleen wordt gekeken naar wat we eten, maar ook naar de tijdstippen van de dag en de frequentie van onze maaltijden,” legt Anna Palomar-Cros uit, die ten tijde van het onderzoek bij ISGlobal werkte en nu bij IDIAP Jordi Gol werkt. “Dit onderzoek is gebaseerd op de bevinding dat ongewone eetgewoonten in conflict kunnen komen met het circadiane systeem, d.w.z. de interne klokken die het dag-nachtritme en de bijbehorende fysiologische processen regelen,” voegt ze eraan toe. Dit onderzoek volgt op een reeks onderzoeksprojecten over chrononutritie uitgevoerd door ISGlobal, die hebben geleid tot twee andere onderzoeken met vergelijkbare bevindingen die in de afgelopen jaren zijn gepubliceerd. In deze onderzoeken werd vastgesteld dat het eten van een vroeg diner en een vroeg ontbijt in verband wordt gebracht met een lager risico op respectievelijk hart- en vaatziekten en diabetes type 2.